مهریه یکی از مهم‌ترین حقوق مالی زن در عقد نکاح است که هم در شرع و هم در قانون مدنی ایران مورد تأکید قرار گرفته است. در روند رسیدگی به دعاوی مرتبط با مهریه، آگاهی از جزئیات قانونی و راهکارهای اجرایی آن، نقش بسزایی در احقاق حق دارد. این نوشتار، با تکیه بر تجربه عملی در دعاوی خانواده، به بررسی ماهیت، نحوه مطالبه و چالش‌های حقوقی مهریه پرداخته است. ماهیت و انواع مهریه از منظر حقوقی بر اساس ماده ۱۰۷۸ قانون مدنی، مهریه مالی است که زوج در هنگام عقد نکاح متعهد به پرداخت آن به زوجه می‌شود. این حق مالی دارای ابعاد الزام‌آور حقوقی و قضایی است و به دو نوع کلی تقسیم می‌شود: 1. مهریه عندالمطالبه: زوجه پس از وقوع عقد، حق دارد هر زمان که بخواهد، تمام یا بخشی از مهریه خود را مطالبه کند. 2. مهریه عندالاستطاعه: پرداخت این نوع مهریه مشروط به اثبات توانایی مالی زوج است و تا زمانی که ملائت وی احراز نشود، زوجه امکان وصول آن را نخواهد داشت. چنانچه مهریه در زمان عقد تعیین نشده باشد، قانون مهرالمثل یا مهرالمتعه را بر اساس جایگاه اجتماعی، شأن خانوادگی و عرف منطقه‌ای زوجه در نظر می‌گیرد. شرایط قانونی و حقوقی مهریه – نگاهی عملی برای آنکه مهریه دارای اعتبار قانونی باشد، باید شرایط زیر را داشته باشد: مالیت داشتن: موضوع مهریه باید ارزش اقتصادی داشته باشد و در عالم خارج قابل تملک باشد. مشروعیت: اموال و دارایی‌های غیرمشروع یا ممنوع از نظر قانون، نمی‌توانند به‌عنوان مهریه تعیین شوند. قابلیت تسلیم: موضوع مهریه نباید امری موهوم یا غیرقابل تحویل باشد. نحوه مطالبه مهریه – راهکارهای قانونی از دیدگاه یک وکیل در دعاوی مرتبط با مطالبه مهریه، دو مسیر اصلی برای اقدام وجود دارد: 1. اجرای ثبت اسناد رسمی: در صورتی که مهریه در عقدنامه رسمی ثبت شده باشد، زوجه می‌تواند از طریق دفاتر ازدواج و طلاق و اجرای ثبت اسناد، نسبت به توقیف اموال زوج اقدام کند. امکان ممنوع‌الخروجی زوج در این مسیر وجود دارد. 2. دادخواست حقوقی در دادگاه خانواده: زوجه می‌تواند از طریق دادگاه خانواده، حکم قطعی به دریافت مهریه بگیرد. در صورت عدم پرداخت، امکان توقیف اموال زوج و ممنوع‌الخروجی وی فراهم است. چنانچه زوج توان پرداخت یک‌جای مهریه را نداشته باشد، می‌تواند دادخواست اعسار و تقسیط مهریه را ارائه دهد. مهریه و اعسار – ملاحظات حقوقی مهم با توجه به تحولات قانونی اخیر، ضمانت اجرای پرداخت مهریه دستخوش تغییراتی شده است: اعسار و تقسیط مهریه: چنانچه زوج مدعی ناتوانی در پرداخت مهریه باشد، باید ادعای اعسار خود را با ارائه مستندات به دادگاه اثبات کند. در صورت اثبات اعسار، دادگاه میزان اقساط مهریه را بر اساس توان مالی زوج تعیین می‌کند. سقف ضمانت اجرای کیفری: طبق قوانین جدید، مهریه تا سقف ۱۱۰ سکه از ضمانت اجرای قانونی قوی‌تر برخوردار است و زوج در صورت عدم پرداخت، با توقیف اموال یا حتی حبس مواجه می‌شود. برای مهریه‌های بالاتر از این مقدار، زوجه باید توانایی مالی زوج را اثبات کند. نتیجه‌گیری – توصیه‌های حقوقی از سوی وکیل محسن خوش رفتار مهریه به‌عنوان یک تعهد مالی جدی در نظام حقوقی ایران شناخته می‌شود و زوجین باید در تعیین مقدار و نحوه پرداخت آن دقت نظر داشته باشند. ازآنجاکه دعاوی مرتبط با مهریه همواره با پیچیدگی‌های حقوقی و قضایی همراه است، توصیه می‌شود که پیش از هرگونه اقدام، با یک وکیل متخصص در حوزه خانواده مشورت شود تا از مشکلات حقوقی آینده پیشگیری گردد. در صورتی که نیاز به راهنمایی و مشاوره تخصصی در زمینه مهریه و سایر دعاوی خانواده دارید، دفتر وکالت محسن خوش رفتار آماده ارائه خدمات حقوقی به شماست.