در ایران، زنان برای اجرای مهریه خود میتوانند از طریق مراحل قانونی زیر اقدام کنند. این فرایند مبتنی بر قوانین خانواده و مقررات شرعی است که در نظام حقوقی ایران حاکم است: ۱. مراجعه به دادگاه خانواده طرح دعوی اجرای مهریه: زن باید با مراجعه به دادگاه خانواده و ارائه «عقدنامه» (که مقدار و نوع مهریه در آن ثبت شده)، دادخواست اجرای مهریه را تنظیم کند. مدارک مورد نیاز: اصل یا رونوشت مصدق عقدنامه، شناسنامه، و مدارک هویتی الزامی است. اگر مهریه به صورت سند یا مال غیرنقدی تعیین شده، ارائه مدارک مرتبط (مانند سند ملک) ضروری است. ۲. اثبات عدم پرداخت مهریه اگر شوهر ادعا کند مهریه را پرداخت کرده، بار اثبات بر عهده اوست. زن نیازی به اثبات عدم پرداخت ندارد مگر در موارد خاص. ۳. ارزیابی مهریه بر اساس ارزش روز اگر مهریه به صورت «مشاع» (مثلاً تعداد سکه بهار آزادی) تعیین شده، دادگاه ارزش کنونی آن را محاسبه میکند (بر اساس نرخ روز طلا یا ارز). در مواردی مانند مهریههای کلان (مثلاً صیغههای سنگین)، ممکن است شوهر با استناد به «قاعده تعدیل مهریه» تقاضای کاهش مقدار آن را داشته باشد، اما رویه قضایی معمولاً از اجرای کامل مهریه حمایت میکند. ۴. صدور حکم دادگاه پس از بررسی، دادگاه حکم به پرداخت مهریه صادر میکند. اگر شوهر توان مالی نداشته باشد، ممکن است دادگاه تقسیط مهریه را اجازه دهد. ۵. اجرای حکم توسط اداره اجرای احکام اگر شوهر از پرداخت امتناع کند، زن میتواند با مراجعه به «اداره اجرای احکام دادگستری»، درخواست توقیف اموال، مسدودسازی حسابهای بانکی، یا مصادره داراییهای شوهر را کند. در موارد شدید، شوهر ممکن است به دلیل عدم تمکین به حکم دادگاه، با مجازاتهایی مانند ممنوعالخروجی یا حبس موقت مواجه شود. ۶. امکان توافق خارج از دادگاه برخی زنان ترجیح میدهند برای تسریع در فرایند، با شوهر مذاکره کرده و مهریه را کاهش دهند یا در ازای طلاق (حق طلاق) یا دیگر امتیازات مالی توافق کنند. چالشهای احتمالی: طولانی شدن فرایند: ممکن است اجرای مهریه بهدلیل پیچیدگیهای اداری یا مقاومت شوهر زمانبر باشد. فرار از پرداخت: برخی مردان با انتقال اموال به نام دیگران، سعی در فرار از اجرای حکم دارند. در این موارد، نیاز به اثبات مالکیت واقعی اموال است. فشارهای اجتماعی: گاهی زنان بهدلیل ملاحظات خانوادگی یا فرهنگی از پیگیری قانونی مهریه صرفنظر میکنند. توصیهها: مشاوره حقوقی: استفاده از وکیل متخصص در حوزه خانواده برای تسهیل فرایند و جلوگیری از خطاهای حقوقی ضروری است. ثبت دقیق مهریه: توصیه میشود در عقدنامه، نوع و مقدار مهریه بهصورت شفاف (مثلاً تعداد سکه بهار آزادی یا معادل ریالی روز ثبت ازدواج) ذکر شود. پیگیری سریع: هرچه زودتر برای اجرای مهریه اقدام شود، احتمال دسترسی به اموال شوهر بیشتر است. این فرایندها بر اساس قوانین فعلی ایران (تا سال ۱۴۰۳) است و ممکن است تغییراتی در آینده ایجاد شود. پیشنهاد میشود برای جزئیات دقیقتر، با وکیل یا مراکز مشاوره حقوقی معتبر مشورت شود.